Hàm thành viên, tiếng Anh là "member function", là thuật ngữ của C++ để chỉ các phương thức của lớp trong lập trình hướng đối tượng. Thông thường, các hàm thành viên thuộc về các thực thể của lớp đó và làm cho các thực thể thực hiện một hành động xác định.

1. Định nghĩa hàm thành viên cơ bản

Các hàm thành viên được khai báo bên trong thân của định nghĩa lớp, tuy nhiên định nghĩa của các hàm đó có thể được đặt bên trong hoặc bên ngoài lớp.

a) Định nghĩa hàm thành viên trong định nghĩa lớp

Ta thực hiện viết định nghĩa hàm bên trong định nghĩa lớp với cú pháp giống như định nghĩa hàm bình thường (hàm độc lập).

b) Định nghĩa hàm thành viên ngoài định nghĩa lớp

Ta thực hiện viết khai báo trước của hàm bên trong định nghĩa lớp, rồi trong một tệp mã nguồn, ta thực hiện viết định nghĩa hàm, tuy nhiên ta cần viết thêm tên lớp và hai dấu hai chấm :: vào trước tên của hàm để thể hiện ta đang định nghĩa một hàm thành viên của lớp đó.

c) Sử dụng biến thành viên bên trong hàm thành viên

Ta có thể truy cập các biến thành viên của thực thể hiện tại mà hàm thành viên đang thao tác bằng cách viết tên của chúng. Các biến và hàm thành viên nằm trong phạm vi của lớp, phạm vi này được xét đến trong thân các hàm thành viên.

d) Ví dụ

Ta tiếp tục sử dụng lớp DaGiac ở bài trước và thực hiện định nghĩa một hàm thành viên chuVi thực hiện tính toán với giá trị của các biến thành viên.

Nếu định nghĩa hàm bên trong định nghĩa lớp, đoạn mã sẽ là:

class DaGiac {
	public:
		int soCanh;
		double doDaiCanh;

		double chuVi() {
			return soCanh * doDaiCanh;
		}
};

Nếu định nghĩa hàm bên ngoài định nghĩa lớp, đoạn mã sẽ là:

class DaGiac {
	public:
		int soCanh;
		double doDaiCanh;

		double chuVi();
};

double DaGiac::chuVi() {
	return soCanh * doDaiCanh;
}

2. Sử dụng hàm thành viên cơ bản

Một hàm thành viên cơ bản được gọi trên một thực thể của lớp. Để thực hiện gọi, ta thực hiện viết lần lượt: biểu thức cho ra thực thể muốn thực hiện gọi, toán tử chấm ., tên hàm thành viên muốn gọi và cặp ngoặc tròn () chứa các đối truyền vào hàm.

Chẳng hạn với biến abc với kiểu DaGiac như được viết ở trên, ta thực hiện viết ra màn hình kết quả của việc gọi hàm thành viên chuVi như sau:

std::cout << abc.chuVi() << '\n';

Một hàm thành viên cũng có thể thực hiện gọi một hàm thành viên từ thực thể hiện tại bằng cách viết cú pháp gọi hàm như thông thường với tên hàm thành viên muốn gọi, mà không cần phải viết biểu thức cho ra thực thể. Tuy nhiên, nếu muốn gọi hàm trên một thực thể khác với thực thể hiện tại thì vẫn cần sử dụng cú pháp như vừa trình bày.

3. Hàm thành viên hằng

Theo mặc định, một hàm thành viên có thể thực hiện thay đổi giá trị của các biến thành viên của thực thể. Do đó, nếu một đối tượng chứa thực thể của lớp là hằng (const), hàm thành viên sẽ không thể được gọi trên nó.

Trong nhiều trường hợp, hàm thành viên chỉ có nhu cầu đọc giá trị của các biến thành viên mà không thay đổi chúng. Khi đó, ta thực hiện khai báo điều này bằng cách viết thêm từ khóa const vào sau dấu đóng ngoặc tròn ) của danh sách biến đối. Nếu bạn thực hiện khai báo hàm thành viên ở bên trong định nghĩa lớp và định nghĩa nó ở bên ngoài, bạn cần phải viết từ khóa const ở cả hai vị trí.

Trong ví dụ lớp DaGiac ở trên, hàm thành viên chuVi chỉ thực hiện đọc giá trị các biến thành viên, do đó ta có thể đưa nó làm một hàm thành viên hằng. Mã nguồn của lớp sẽ trở thành:

class DaGiac {
	public:
		int soCanh;
		double doDaiCanh;

		double chuVi() const;
};

double DaGiac::chuVi() const {
	return soCanh * doDaiCanh;
}